ترک بر چهره تاریخ اصفهان
تاریخ انتشار: ۱۷ شهریور ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۳۰۴۶۵۴۹
همشهری- سیدمحمد فخار: ترک‌های ایجاد شده در آثار تاریخی اصفهان پس از ۴۰۰ سال برپایی آثاری که از سنگ و خشت و ساروج ساخته شده حالا دارند فریاد می‌زنند که خطر فروریختن در کمین است. این روزها بلایی این آثار ارزشمند را تهدید می‌کند که ریشه در اقدامات نادرست مدیریتی اصفهان دارد.
مطابق اعلام وزارت نیرو، هم‌اکنون ذخیره سد زاینده‌رود حدود ۲۷۰ میلیون مترمکعب است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
از طرفی طی سالیان گذشته ترک‌های فرونشست در پل‌های تاریخی اصفهان مرمت و به نوعی ترمیم شده، اما از فرونشست این پل‌ها در پی و پایه پل‌ها نباید غافل شد. با وجود این برای جلوگیری از پیشروی ترک‌های فرونشست در پل‌های تاریخی اصفهان باید جریان زاینده‌رود دائمی شود. البته به اعتقاد کارشناسان سازمان محیط‌زیست، ۵۰ تا ۷۰ هزار سال زمان نیاز است تا زمین پس از فرونشست به عمق یک سانتی‌متر خود را بازیابی کند؛ به همین دلیل سازمان ملل تأکید دارد درصورت فرونشست زمین به عمق ۴میلیمتر در هر کشوری، کمیته مهار این بحران به ریاست بالاترین مقام اجرایی آن کشور
تشکیل شود.
ترک‌هایی که در پل‌های زاینده‌رود خشک شده وجود دارد، اگرچه نیاز به‌کار کارشناسی بیشتر دارد، اما شواهدی دیده می‌شود که اثبات می‌کند این ترک‌ها نشان از فرونشست شدید در حوالی رود خشک شده است. اول دی ۹۸ بخشی از خیابان میرفندرسکی به عمق ۳ متر فرونشست کرد و گودالی به عمق ۳ متر در ۸ متر ایجاد شد. فاصله این چاله از زاینده‌رود خشک شده و پل خواجو کمتر از ۲۰۰ متر بود و به وضوح نشان داد فرونشست در زمین‌های اطراف پل‌های تاریخی اصفهان تا چه اندازه جدی است.
پدیده فرونشست، پایین رفتن تدریجی سطح زمین است که دلیل اصلی آن برداشت بی‌رویه از سفره‌های آبی زیرزمینی است. در سال‌های گذشته این پدیده با توجه به مصرف بی‌رویه آب، تبدیل به مسئله‌ای حاد شده است که بیشتر دشت‌های ایران را تهدید می‌کند. تداوم خشکسالی، کاهش بارندگی‌ها و برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی در دهه‌های اخیر باعث شده تا از حدود ۶۰۰ دشت کشور بیش از ۴۰۰ دشت در شرایط بحرانی فرونشست زمین قرار گیرند.
در این زمینه استان‌های اصفهان، فارس، کرمان، خراسان‌رضوی و خراسان‌جنوبی در صدر مناطق دارای بیشترین تعداد دشت ممنوعه از نظر برداشت منابع آبی هستند.
بدین‌ترتیب تهدید و آسیب‌های جبران‌ناپذیر به سازه‌ها و تاسیسات شهری، خطوط انتقال نیرو، ساختمان‌ها و به‌ویژه بناهای تاریخی ازجمله نگرانی‌های کارشناسان برای آینده پیشروی اصفهان بر اثر برداشت‌های بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی و روند رو به رشد پدیده فرونشست زمین است.
امسال زاینده‌رود وارد بیستمین سال خشکی خود شده و حدود ۲ دهه است که مردم اصفهان این رود را به‌صورت دائم پر آب نمی‌بینند. با توجه به نزدیکی مناطق کشاورزی به محدوده شهر اصفهان و وجود آثار متعدد تاریخی در بافت تاریخی اصفهان، تداوم خشکی زاینده‌رود از یک‌سو و استفاده بی‌وقفه از آب‌های زیرزمینی به‌ویژه برای کشاورزی سنتی می‌تواند تهدیدی جدی برای آثار تاریخی اصفهان باشد.
در این آثار که در قلب دشت تاریخی اصفهان قرار دارند و متناسب با اقلیم نیمه‌خشک اصفهان با مصالحی همچون خشت و آجر بنا شده، ایجاد پدیده فرونشست در کنار تهدید جان و مال شهروندان می‌تواند تبعات خطرناکی برای بناهای ارزشمند نصف جهان باشد.
ترک‌های موجود در پل مارنان، پل خواجو و سی‌وسه پل نشان از نشست نامتقارن در این منطقه دارد. بخش شمالی سازه‌ها بیشتر از بخش جنوبی سازه‌ها، در حال نوعی فرونشست نامتقارن است که اگر کل سازه به یک اندازه نشست می‌کرد، امروز هیچ ترکی دیده نمی‌شد. اما سؤال است که چرا سازه زمانی که طی ۴۰۰ سال گذشته زاینده‌رود جاری بود، درگیر نشده بود؟ این سازه با ملات گِل و گچ و ساروج ۴۰۰ سال دوام آورده، اما بعد از خشکی زاینده‌رود درگیر ترک شده است. سمت غرب و شرق این پل ترک‌های فرونشستی دیده می‌شود و از سوی دیگر نشست در دیواره شمالی پل خواجو (سمت خیابان کمال اسماعیل) بیشتر از دیواره جنوبی پل(به سمت بلوار آینه خانه و میدان فیض) است و این ناشی از نشست نامتقارن در این پل است.
وضعیت «دشت مهیار»، «دشت اصفهان»، «دشت کاشان» و «دشت اصفهان-برخوار» بسیار نگران‌کننده است. مرکز کلانشهر اصفهان نیز در جنوب آبخوان دشت اصفهان -برخوار واقع‌شده و فرونشست به‌مرور به‌صورت هلالی از شمال غرب تا شمال شرق اصفهان به سمت مرکز این شهر در حال پیشروی است.
البته در ناحیه پل‌های تاریخی و بستر رودخانه زاینده‌رود فعلاً فرونشست وجود ندارد، اما به‌طور کلی پل‌ها و بستر آنها به مرور زمان دچار آب‌شستگی و فرسایش می‌شوند و نیازمند اقدامات حفاظتی و مرمتی مستمر هستند؛ پل‌های تاریخی اصفهان نیز از این قاعده مستثنا نیستند.
فرونشست زمین در اصفهان به ۵/۱۶ سانتی‌متر در سال رسیده و این امر آسیب جدی به زیرساخت‌های اصفهان وارد می‌کند.
هم‌اکنون از مجموع ۶۰۵ دشت کشور ۳۰۰ دشت دچار بحران فرونشست هستند، اما موضوع فرونشست زمین در اصفهان به حادترین وضع ممکن رسیده است. فرونشست همچون زلزله‌ای است که به مرور زمان اثراتش را شاهد خواهیم بود. زمانی که شکستگی‌ها و شکاف‌ها به سطح زمین رسید تازه متوجه می‌شویم که در منطقه‌ای فرونشست اتفاق افتاده و آن زمانی است که آبخوان، آسیب دیده و نابود شده است. متأسفانه اگر در منطقه‌ای فرونشست رخ دهد و آبخوان بمیرد، حیات گیاهی و جانوری منطقه از بین خواهد رفت.
کد خبر 625442 برچسب‌ها تاریخ - بافت تاریخی استان اصفهانمنبع: همشهری آنلاین
کلیدواژه: تاریخ بافت تاریخی استان اصفهان پل های تاریخی اصفهان فرونشست زمین زاینده رود بی رویه ترک ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۰۴۶۵۴۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
اسناد ملی و میراث مکتوب، مهر تاییدی بر شناسنامه هویت و تاریخ یک ملت
اسناد ملی و میراث مکتوب، میراث‌دار و پاسبان شایسته‌ای برای حفظ ارزش‌ها، فرهنگ و تحولاتی است که یک ملت با خود داشته است.
به گزارش خبرگزاری ایمنا، سابقه نگهداری از اسناد در کشورمان به دوران هخامنشیان می‌رسد؛ ۱۹ اردیبهشت در تقویم ایران «روز اسناد ملی» نامگذاری شده تا یادآوری کند تک تک مردم این سرزمین، میراث‌دار و حافظ تاریخ و هویت خود هستند؛ در واقع هر شخص با آثار مکتوبی که می‌تواند داشته باشد، می‌تواند سندی از تحولات اقتصادی، فرهنگی و سیاسی کشور را به آیندگان هدیه دهد تا هم پشتوانه اصالت این ملت باشد و هم در پیشرفت آن مؤثر واقع شود.
همانطور که گفتیم از دوران ایران باستان، ثبت و نگهداری استاد تاریخی در ایران وجود داشت، با این حال در دوران پس از اسلام نیز با توجّه به تأکید آموزه‌های اسلامی روی فرهنگ کتابت، حجم و اهمیت حفظ اسناد مکتوب، افزایش یافت؛ البته که افزایش جمعیت و نیاز به ارائه خدمات بیشتر نیز بی تأثیر نبود؛ خدماتی که باید ثبت می‌شد تا به نحو احسن ارائه شود.
در همین راستا، اصغر منتظرالقائم، استاد تاریخ در گفت‌وگو به خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: اسناد و مدارک تاریخی به چند دسته تقسیم می‌شوند که شواهد زنده به حساب می‌آیند زیرا گذشته فرهنگ تمدن و تاریخ و هویتمان را به جهانیان معرفی می‌کنند؛ اسناد، گاهی مکتوب و گاهی غیر مکتوب هستند، مثلاً یک ظرف، سکه، سند و موارد اینچنینی، سند یا منابع غیر مکتوب که می‌توانیم اطلاعاتی درباره هویت خود از آن به دست آوریم؛ مواردی مانند کتاب‌های تاریخی، جز اسناد مکتوب به حساب می‌آیند و برای تاریخ نوشته شده‌اند؛ در کنار آن، اسناد و مدارکی هم هستند که برای تاریخ نوشته نشدند اما به عنوان منبع و سند استفاده می‌شوند؛ مثلاً یک قباله ازدواج، فاکتور، معامله خانه، حکم انتصاب یک فرماندار و حتی توافقنامه‌ها می‌تواند سندهای محکمی بر هویت ما باشد.
وی می‌افزاید: گزارش‌ها و اطلاعاتی که مورخین می‌توانند از دل این موارد به دست آورند می‌تواند مشخص کننده هویت تاریخی باشد؛ ملت ما نباید اسناد و مدارک خود را از بین ببرند و آنها را به درد نخور و غیر قابل استفاده بدانند بلکه این اسناد در شهرداری‌ها، ادارات دولتی، مخصوصاً دادگاه‌ها و قوه قضائیه باید نگهداری شود؛ حتی نوع تدریس‌هایی که صورت می‌گرفته، مواد درسی و … از مواردی هستند که باید حفظ شوند تا آیندگان بدانند نظام آموزشی ما چگونه بوده و از مسائل اجتماعی، اقتصادی و بهداشت و درمان آگاهی پیدا کنند؛ هرچند این موارد به قصد تاریخ نوشته نشده است اما از آن استفاده تاریخی می‌شود.
استاد دانشگاه اصفهان خاطر نشان می‌کند: مواردی که ذکر شد، در اکثر کشورهای پیشرفته در مراکز اسناد، دسته‌بندی و نگهداری می‌شود و محققان از سراسر جهان درباره همه ابعاد تاریخ سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ملت‌ها می‌توانند از آن استفاده کنند؛ از همین جهت این اسناد برای ما اهمیت زیادی دارد.
منتظرالقائم ادامه می‌دهد: خوشبختانه مرکز اسناد ملی در تهران، ساختمان بسیار بزرگی است که در مراکز بسیاری از استانها، شعبه‌هایی دارد؛ این شعبه‌ها دارای کارمندان متخصص برای نگهداری و دسته بندی این اسناد هستند و با توجه به اینکه در ادارات و سازمان‌ها، بخشنامه‌هایی وجود دارد که باید جمع‌آوری شود، به اینجا منتقل می‌گردد تا حفظ شود.
وی تصریح می‌کند: اگر ادارات، توانایی نگهداری این اسناد را ندارند، می‌توانند آنها را به مرکز ملی اسناد ایران بدهند تا در آنجا به خوبی و با دسته‌بندی، مورد حراست قرار گیرند تا آیندگان بتوانند به خوبی از این اسناد، استفاده کنند.
استاد دانشگاه اصفهان بیان می‌کند: از اسناد قدیمی که وجود دارند، عکسبرداری صورت می‌گیرد و فایل‌های آن در کنار اصل سند، نگهداری می‌شوند؛ به همین ترتیب دیگر نیازی نیست که محققان به اصل سند، مراجعه کنند بلکه عکس‌ها و تصاویر آن را به صورت فایل‌های مشخص شده مورد استفاده قرار می‌دهند؛ لازم به ذکر است همانگونه که اسناد قدیمی، شماره بندی و با موضوعات مشخص، دسته بندی می‌شد، امروزه نیز اسناد قدیمی به صورت عکس استفاده می‌شود، اما اسناد جدیدتر، همگی به صورت فایل و الکترونیک هستند که در مرکز اسناد ملی نگهداری می‌شوند؛ با توجه به الکترونیکی بودن این اسناد، می‌تواند بسیار آسان‌تر در دسترس قرار گیرد و به جای ورق زدن تک‌تک اسناد، تنها با دادن موضوع می‌توانند به جستجو آن بپردازند.
منتظرالقائم تشریح می‌کند: اگر مردم به هویت تاریخی و فرهنگ خود و آینده خود علاقه دارند، تلاش کنند اسنادی که در خانه دارند را به مرکز اسناد ملی بدهند زیرا ممکن است خودشان راه و روش نگهداری از آنها را ندانند و مرکز اسناد با حفظ این موارد، آن را در اختیار محققان قرار دهد که می‌تواند شامل وصیتنامه‌های بزرگان خانواده، قباله ازدواج و حتی فاکتورهای خرید در زمان‌های مختلف باشد؛ ادارات و سازمان‌های دولتی و نهادهای مختلف هم می‌توانند احکام کارگزینی، قراردادها و …که از زمانشان گذاشته و نگهداریشان، امکان و ضرورتی در سازمان ندارد، در اختیار مرکز ملی اسناد قرار دهند.
به گزارش خبرگزاری ایمنا، اسناد ملی، حافظه ماندگار ملت ایران است و این حافظه ماندگار، یادگار داستان زندگی و خلاصه‌ای از شرح حال افراد در روزگاری است که تغییرات زیادی دست خوش آن می‌شود؛ بنابراین بر ماست که در حفظ و شناخت این اسناد ارزشمند، کوشا باشیم.
ببینید | فریادهای تهیهکننده سریالهای خاطرهانگیز رضا عطاران بر سر فرد محکوم در پرونده مرگ مشکوک زهره فکور صبور در صحنه دستگیری!